.svg){kind=small}
Ból w dolnej części brzucha. Taki, który paraliżuje, uniemożliwia pracę, sen, a nawet kontakty z bliskimi. Do tego zmęczenie, frustracja i poczucie niezrozumienia – bo przecież „każdą kobietę boli podczas tych dni”, „to normalne” i „po ciąży Ci przejdzie”.
Ból jednak nie przechodzi, a z czasem wręcz się nasila. Endometrioza potrafi odebrać radość z życia, a niekiedy nawet szanse na macierzyństwo. Szacuje się, że w Polsce problem dotyka 6–15% kobiet w wieku rozrodczym. To oznacza, że nawet 1 na 7 kobiet w Polsce może chorować na endometriozę, choć wiele z nich przez lata nie otrzymuje trafnej diagnozy.
I tu pojawia się najbardziej zatrważająca statystyka. Średni czas diagnozy endometriozy w Polsce wynosi od 8 do 12 lat¹. To wiele lat życia z bólem, niepewnością i błędnymi diagnozami. Jakie zatem objawy powinny wzbudzić Twoją czujność oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie endometriozy?
W tym artykule zebrałam dla Ciebie najważniejsze informacje dotyczące endometriozy – rzetelne, sprawdzone i napisane z myślą o kobietach takich jak Ty.
Endometrioza – problem nawet 3 milionów Polek
Według najnowszych danych już nawet blisko 3 miliony Polek w wieku rozrodczym zmaga się z endometriozą² – chorobą, która nie tylko powoduje dotkliwy ból, ale także może prowadzić do niepłodności i innych poważnych komplikacji zdrowotnych. Według Prezes Fundacji Pokonać Endometriozę problem może dotyczyć nawet 3 milionów kobiet w Polsce. Niestety, choć skala tego problemu jest znacząca, to czas diagnozy wciąż pozostaje dramatycznie długi. Przez ten okres kobiety zmagają się nie tylko z przewlekłym bólem i wyczerpaniem, ale też z poczuciem niezrozumienia. Czym tak naprawdę jest endometrioza i dlaczego potrafi być tak podstępna i trudna do rozpoznania?
Endometrioza – co to za choroba i jakie daje objawy?
Endometrioza to przewlekła choroba zapalna, w której komórki podobne do błony śluzowej macicy (endometrium) zaczynają rosnąć poza jej naturalnym miejscem – jamą macicy. Najczęściej lokalizują się one na jajnikach, jajowodach, otrzewnej, pęcherzu moczowym, a nawet jelitach. Podobnie jak zdrowe endometrium, komórki endometriozy obecne poza macicą reagują na hormony – rosną i złuszczają się w rytmie cyklu. Ale w przeciwieństwie do prawidłowej błony śluzowej, nie mogą zostać naturalnie usunięte z organizmu, co prowadzi do bolesnych konsekwencji. W efekcie dochodzi do mikrokrwawień, przewlekłych stanów zapalnych, powstawania zrostów i torbieli, a z czasem – do intensywnego bólu i zaburzeń funkcjonowania narządów. Choć endometrioza może mieć różny przebieg, jej objawy często znacząco obniżają jakość życia kobiet.
Endometrioza – objawy, które mogą Cię zaniepokoić
W tym miejscu warto zaznaczyć, że endometrioza często rozwija się po cichu. To właśnie z tego powodu tak wiele kobiet przez lata nie otrzymuje właściwej diagnozy. Warto jednak wiedzieć, jakie sygnały powinny wzbudzić czujność i skłonić do konsultacji z ginekologiem, najlepiej specjalizującym się w endometriozie.
Jakie objawy mogą sugerować endometriozę?
- Silne bóle menstruacyjne
To jeden z najbardziej charakterystycznych objawów. Ból jest tak intensywny, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie – chodzenie do pracy, skupienie się, a czasem nawet wstanie z łóżka. Zwykłe leki przeciwbólowe zazwyczaj nie przynoszą ulgi. Jeśli ból nie jest „normalny” – to pierwszy sygnał alarmowy. Jeśli doświadczasz takiego bólu regularnie – nie bagatelizuj go. Twoje ciało wysyła sygnały, że coś może wymagać uwagi. Warto skonsultować się z ginekologiem i sprawdzić, co jest przyczyną dolegliwości.
- Ból podczas stosunku
Kobiety z endometriozą często doświadczają dyskomfortu lub silnych dolegliwości bólowych podczas współżycia. Uczucie to bywa głębokie, przeszywające, kłujące lub piekące, i może pojawiać się zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu stosunku – utrzymując się nawet przez kilka godzin. Dolegliwości zwykle koncentrują się w obrębie miednicy mniejszej, szczególnie w okolicach szyjki macicy, jajników lub odbytnicy, zwłaszcza gdy to właśnie tam zlokalizowane są zmiany endometrialne. Warto w tym miejscu podkreślić, że ból podczas stosunku nie powinien być normą. Jeśli go odczuwasz – i to niezależnie od intensywności – warto porozmawiać o tym ze swoim ginekologiem. To pierwszy krok do zrozumienia, co dzieje się w Twoim ciele i zadbania o swoje zdrowie intymne.
- Ból owulacyjny lub przewlekły ból miednicy
U niektórych kobiet dolegliwości pojawiają się w połowie cyklu, w czasie owulacji. Mogą mieć postać kłucia, ciągnięcia lub uczucia rozpierania w dolnej części brzucha. Co ważne, nieprzyjemne objawy mogą utrzymywać się również niezależnie od fazy cyklu. Manifestują się wówczas jako przewlekłe napięcie w podbrzuszu, okolicach krzyża lub miednicy. To uczucie może być pulsujące, tępe lub przeszywające, często trudne do jednoznacznego opisania, jednak stale obecne i wyczerpujące.
- Problemy jelitowe i pęcherzowe
Niekiedy endometrioza obejmuje również jelita lub pęcherz moczowy, co może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego i moczowego. Pojawiają się bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunki, a także bolesne oddawanie moczu lub stolca – szczególnie nasilone w trakcie menstruacji. Ze względu na niespecyficzne symptomy, tego typu objawy bywają często mylnie przypisywane zespołowi jelita drażliwego (IBS) lub nawracającym infekcjom dróg moczowych, co dodatkowo opóźnia prawidłową diagnozę.
- Obfite lub nieregularne miesiączki
Krwawienia miesiączkowe u kobiet z endometriozą mogą być bardzo obfite, a czasem występują również plamienia międzymiesiączkowe. Często towarzyszy im uczucie osłabienia, zawroty głowy i spadki żelaza.
- Trudności z zajściem w ciążę
Endometrioza jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet. Zrosty, torbiele i stany zapalne mogą utrudniać owulację, transport komórki jajowej lub implantację zarodka. Dla wielu kobiet to właśnie bezskuteczne próby zajścia w ciążę są pierwszym momentem, w którym rozpoczyna się proces diagnozy. Oczywiście nie zawsze endometrioza oznacza problemy z zajściem w ciążę. Szacuje się jednak, że aż w 96% przypadków endometrioza skutkuje obniżeniem płodności³.
- Przewlekłe zmęczenie, spadki energii, wahania nastroju
Ciągłe życie w bólu, zaburzenia hormonalne i niedobory (np. żelaza) mogą prowadzić do chronicznego zmęczenia, rozdrażnienia, a nawet stanów depresyjnych i lękowych.
Spektrum objawów endometriozy jest naprawdę szerokie – każda kobieta może doświadczać ich inaczej, z różnym nasileniem i w różnych momentach cyklu. Powyższe czynniki sprawiają, że rozpoznanie choroby bywa niezwykle trudne i często trwa latami. Objawy bywają mylone z innymi schorzeniami. Dlatego tak ważne jest, aby znać możliwe przyczyny endometriozy i wiedzieć, kiedy warto szukać pomocy.
Endometrioza – diagnoza. Jak ją postawić?
Wiesz już, że proces diagnostyczny endometriozy potrafi trwać latami. Jakie zatem wykonać badania i do jakiego specjalisty się udać? Oto krok po kroku, jak wygląda droga do diagnozy:
1. Umów się na wizytę u ginekologa – najlepiej specjalizującego się w endometriozie
Poszukaj specjalisty, który ma doświadczenie w rozpoznawaniu i leczeniu endometriozy. Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad medyczny skupiony na tak zwanych czerwonych flagach endometriozy. Należą do nich:
- Cykliczny ból miednicy nasilający się podczas menstruacji.
- Ból występujący podczas współżycia.
- Krwiomocz lub krwawienia z odbytu zsynchronizowane z cyklem miesiączkowym.
- Niepłodność pierwotna lub wtórna.
2. Przygotuj dokładny opis objawów
Zapisz, kiedy pojawia się ból, jak długo trwa, jak bardzo jest dla Ciebie uciążliwy. Wspomnij o miesiączkach, owulacji, współżyciu, problemach jelitowych i ewentualnych trudnościach z zajściem w ciążę.
3. Badanie ginekologiczne i wywiad
Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i wykona badanie palpacyjne – sprawdzając m.in. ruchomość macicy, obecność zrostów, bolesność niektórych struktur.
4. USG przezpochwowe (TVUS)
To pierwsze badanie obrazowe, które pozwala wykryć torbiele endometrialne, zrosty i nieprawidłowości w obrębie narządów miednicy.
5. Dalsze badania obrazowe
Jeśli USG nie daje jednoznacznych odpowiedzi, lekarz może skierować Cię na rezonans magnetyczny (MRI) lub sonovaginografię (USG z kontrastem dopochwowym).
6. Laparoskopia – ostateczne potwierdzenie endometriozy
Mimo rozwoju metod nieinwazyjnych, laparoskopia z biopsją pozostaje jedyną techniką pozwalającą na ostateczne potwierdzenie diagnozy. Choć laparoskopia wiąże się z koniecznością hospitalizacji, to dla wielu kobiet jest punktem zwrotnym – przynosi odpowiedzi, daje szansę na leczenie i często realnie poprawia jakość życia.
Endometrioza – jak ją leczyć?
Leczenie endometriozy jest zazwyczaj złożone i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentki. Obejmuje ono:
- Farmakoterapię przeciwbólową za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
- Leczenie hormonalne mające na celu zahamowanie rozrostu ognisk endometriozy;
- Interwencje chirurgiczne, najczęściej w formie laparoskopii. Zabieg ten polega na usunięciu ognisk choroby, torbieli endometrialnych, zrostów oraz innych zmian, które powodują ból lub utrudniają zajście w ciążę.
W leczeniu operacyjnym coraz większą rolę odgrywa innowacyjna technologia da Vinci, uznawana za jeden z najbardziej precyzyjnych systemów wspomagających pracę chirurga. Umożliwia ona dokładne usunięcie zmian chorobowych z trudno dostępnych miejsc, takich jak okolice jelit, pęcherza moczowego czy przegrody odbytniczo-pochwowej. Zabiegi z wykorzystaniem robota są mniej inwazyjne, wiążą się z krótszym czasem gojenia i rekonwalescencji, a także zwiększają bezpieczeństwo i komfort pacjentki.
Przełomowe zmiany nadchodzą jednak w 2025 roku. Otóż od drugiej połowy roku Narodowy Fundusz Zdrowia obejmie refundacją leczenie zaawansowanej endometriozy, powstaną specjalistyczne centra leczenia, a lekarze zyskają dostęp do nowoczesnych szkoleń⁴. Te systemowe zmiany dają nadzieję tysiącom kobiet, które dotychczas zmagały się nie tylko z fizycznymi objawami choroby, ale również z brakiem zrozumienia, bagatelizowaniem dolegliwości oraz wysokimi kosztami terapii.
Źródła:
²https://www.zwrotnikraka.pl/endometrioza-objawy-leczenie/
³https://instytutendometriozy.pl/leczac-endometrioze-przywracamy-kobietom-plodnosc/
⁴https://www.gov.pl/web/zdrowie/leczenie-endometriozy-zaawansowanej-finansowane-z-nfz
